سید جمال‌الدین اسدآبادی

هر کس موافق روح تربیت و مقتضیات خاص شخصیت خود به اشیاء و اوضاع و احوال و اشخاص نظر می‌کند.

زندگی بیشتر از آنکه والاییها را مجسم سازد انسان را در مسائل عادی غرق می‌کند .

چنانکه در دیگر سرزمین‌ها صدها انسان بزرگ و نمونه کامل ، تربیت کرد…..

بنابراین امید است که پس از این مطالعاتی که درباره تاریخ فلسفه اسلامی یا ایران اسلامی چیزی می‌نویسند ـ بجز دهها کتاب که درباره سید نوشته شده است.

این است که می‌گویم : ” عالمان دین و طلاب راستین ، باید بدانند که غیر از عروه الوثقای مرجع اسبق ، مرحوم سید محمد کاظم یزدی ، عروه‌الوثقای دیگری نیز هست.

شاعر بزرگ و بلندآوازه عراقی ، محمد مهدی الجواهری ، در قصیده‌ای بلند ( 74 بیت ) و با صلابت ، که از نظر وزن و روی ، به استقبال یکی از قصاید معروف ابوالعلای معری 27 سروده است.

آشنایی من با مرحوم سید جمال الدین و آثار او از سالهایی آغاز می‌شود که در نجف اشرف بسر می‌بردم.

با مطالعه‌ احوال‌ سید جمال‌الدین‌ اسد آبادی‌ نوعی‌ سرگشتگی‌ درباره‌ محل‌ و فضای‌ تولد و چگونگی‌ نشو و نمای‌ وی‌ به‌ محقق‌ دست‌ می‌دهد.

بعضی‌ از تاریخنگاران‌ سید جمال‌الدین‌ اسدآبادی‌ را متهم‌ به‌ شرکت‌ و عضویت‌ در انجمن‌ فراماسونری‌ قاهره‌ کرده‌اند، در این‌ باره‌ توضیح‌ دهید.

در 14 اسفند ماه‌ 1373، بمناسبت‌ سالگرد رحلت‌ سید جمال‌ الدین‌ اسد آبادی‌، روزنامه‌ « همشهری‌ » مصاحبه‌ای‌ با استاد سید هادی‌ خسروشاهی‌ داشت‌.

فکر می‌کنید اگر سید در مبارزات‌ خود پیروز می‌شد، می‌توانست‌ به‌ آرمانهای‌ خود تحقق‌ بخشد و یا اینکه‌ مقهور واقعیات‌ موجود جامعه‌اش‌می‌گردید.

علیرغم‌ تحقیقات‌ فراوان‌، هنوز هویت‌ سیدجمال‌ در پرده‌هایی‌ از ابهام‌ باقی‌ مانده‌ است‌ و اقوال‌ زیادی‌ در خصوص‌ ملیت‌ ایشان‌ وجود دارد.