پروفسور عمار الطالبی نایب‌رئیس انجمن علمای مسلمان الجزایر: جهان اسلام به اندیشمندانی مانند استاد خسروشاهی نیاز دارد
یکی از ویژگی‌های برجسته مرحوم خسروشاهی آگاهی و اشراف کامل بر مسائل اسلامی بود. استاد خسروشاهی بادرک درست و شناخت عمیق از مسائل، به مناظره و گفت‌وگو با افراد می‌پرداخت...
در یکی از دیدارهایی که در منزلشان با ایشان داشتم، یکی از کتاب‌هایش را به من هدیه داد. این کتاب خاطرات ایشان بود. از مطالعه این کتاب دریافتم که ایشان به‌صورت ویژه به سید قطب و ترجمه آثارش پرداخته است. وی در این کتاب، راه‌کارهایی برای تقریب و وحدت مذاهب اسلامی مطرح و مذهب شیعه دوازده امامی را نیز معرفی می‌کند. این کتاب دربردارنده ایده‌ها و مطالب نو در زمینه تقریب است؛ به‌همین دلیل این اثر بسیار حائز اهمیت و تأثیرگذار است.
جهان اسلام در حال حاضر بیش از هر زمانی به اندیشمندانی مانند استاد خسروشاهی نیاز دارد؛ اندیشمندی که همیشه به دنبال همبستگی و وحدت بین مذاهب بود.
ـ متن کامل سخنان پروفسور عمار الطالبی؛ نایب‌رئیس انجمن علمای مسلمان الجزایر
السیدهادی خسروشاهی؛ أحد أهمّ أرکان النهضه1
لقد عرفنا السیدهادی خسروشاهی، ملازمًا لحضور ملتقى الفکر الإسلامی بالجزائر مع الشیخ محمدعلی التسخیری ذکره‌الله بخیر؛ و کان فی ذلک العهد شابا نشطا و کنت حضرت جلسته مع الشیخ الفقیه أبوزهره فی ملتقى الفکر الإسلامی بتیزی وزو و استمعت بنکاته و ظرفه مع سیدهادی خسروشاهی، و لطفه و ذکائه و ذکر لی سفیرنا بإیران سابقاً سعاده الأستاذ عبدالقادر حجار أنه کان فی لجنه مساعده الثوره الجزائریه مع الرئیس الأسبق هاشمی رفسنجانی(رح) و کان سیاسیاً محنکاً، و استمعت إلیه فی عده مؤتمرات التقریب؛ فأدرکت قیمته السیاسیه والعالمیه.
ثم کتب‌الله له بعد الثوره الإسلامیه فی إیران أن‌یکون سفیرها بروماً، ثم سفیرها بجمهوریه مصر العربیه و کان له نشاط سیاسی و ثقافی ملحوظ فی‌التقریب بین‌المذاهب الإسلامیه و من المعلوم أن دارالتقریب هذه کانت بمصر بمبادره من الشیخ محمود شلتوت شیخ الأزهر والشیخ الإمام البروجردی(رحهما)، ثم انتقل هذاالتقریب إلى طهران و یعقد مؤتمره کل سنه و کنت عضوا فی هذا المجمع العالمی للتقریب بین‌المذاهب الإسلامیه.
و قدزار وفد من الأزهر الشریف بمناسبه تکریم الإمامین الکبیرین الإمام محمود شلتوت والإمام البروجردی برئاسه وکیل الأزهر الشیخ محمود عبدالغنی عاشور و سماحه المفتی الدکتور فرید نصر واصل فزار هذا الوفد الجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه رُسُلاً للوحده و دعاه للتقریب بین‌المذاهب الإسلامیه و توثیقا للصلات بین الأزهر الشریف والحوزات العلمیه بقُم.
و قد کتب شیخ‌الأزهر الشریف الدکتور محمد سید طنطاوی خطاباً إلى الشیخ محمد واعظ‌زاده الخراسانی الأمین العام للمجمع العالمی للتقریب بین‌المذاهب الإسلامیه فی ذلک العهد شاکراً له خطابه و مایحمل من موده و تقدیر للأزهر و علمائه المذکوران و یشکره على ذلک التکریم الذی کرم به الإمامان؛ مذکراً بإمامه الأزهر و مکانته فی الحفاظ على تراث الإسلام و علومه و کذلک دورالحوزات العلمیه و عنایه کل منهما بدرس المذاهب الإسلامیه المختلفه.
و قدکتب سید هادی خسروشاهی(رح) کتاباً فی خواطره، أشار فیه إلى ترجمه بعض مؤلفات سیدقطب إلى الفارسیه مثل: العداله الاجتماعیه فی‌الإسلام و مستقبل هذاالدین و غیرهما.
و قد جمع آثار جمال‌الدین الأفغانی و نشرها فی عده مجلدات.
وفی زیارتی منذ مده إلى قم مع وفد جزائری، التقینا بهذا العالم فی بیته بقم، فرحب بنا و فرح فرحاً شدیداً وأکرمنا بضیافته اللطیفه و لقائه الجمیل و قدطعن فی‌السن و لزم بیته، و لم‌ندر أن هذا آخر لقاء له؛ إنه ممن کان یرجو لقاء ربه راضیاً مرضیاً و کان قدطلب إلی أن‌نرسل له ما طبع من مجلدات ملتقى الفکر الإسلامی فی‌الجزائر، فرحمه‌الله رحمه واسعه و أکرم مثواه و أسکنه أعلى جناته.
أرید أن‌أشیر الى أمرین الأول شهاده، لقدکان یحضر و یناقش و کان کامل الإدراک فی‌القضایا الإسلامیه و أتذکر فی إحدى المسامرات اللیلیه مع الشیخ ابوزهر باعتباره سنیاً و مع السید خسروشاهی باعتباره شیعیاً و کانت سهره و دیه فیها إخوه و تسامح و محبه و اذکر انی أیضاً اجتمعت فی طهران فی مجمع‌التقریب و کان حاضراً و طلب لو یحصل على مجلدات کتب الفکر الإسلامی و قد و عدته بذلک، دعوته فی بیتی و کان مریضاًً؛ لکنه کان حاضر الذهن و فرح بشده لأننا جددنا العهد معه و أحیینا الذکریات معاً. أنا أرید ان‌أشیر الى خاطرات السیدهادی خسروشاهی. هذاالکتاب أهداه لی فی بیته فی قم و ان کان باللغه الفارسیه؛ ولکنی قرأته بروحی و قداسترعى انتباهی انه اهتم بالسید قطب و ترجمه کتبه المتعدده و تکلم علیه کثیرًا فی هذه‌الخاطرات؛ لکن الذی یهمنی انه سجل فی قسم‌الوثائق الوثیقه التی أرسله السیدمحسن الطباطبائی والتی فیها إدانه لحکم الإعدام على السیدقطب. ولهذا أود أن‌أشیر الى هذه‌الوثیقه التی لا نجدها فی مکان آخر لدینا؛ ثم تکلم فی کتابه عن فکره تقریب المذاهب و عرّف‌المذهب الاثنی عشری. هذا الکتاب بالتالی فیه أشیاء مهمه واعتقد انه مهم و فیه رسائل هامه بینه و بین العلماء و خسروشاهی لدیه مجلدات عن جمال‌الدین الأفغانی و قدّم لها قائلًا إن الذی یرید دراسه الفکر الإسلامی علیه ان‌یتبحر فی فکر الأفغانی ورواد تلک النهضه.
السید خسروشاهی إذن کان من أرکان النهضه و قدکتب کتابًا عن احمد بن‌بلاّ و کان مناصرًا لقضیه الجزائر و نحن نتابع مایحدث فی إیران و ها نحن الیوم نفقد رجلًا و حدویًا یدعو الى نهضه الأمه الإسلامیه. هذا الرجل فقدناه. والیوم نرى أفراداً آخرین یساعدون العدو و یبثون الفتن. فأین هؤلاء الرجال من أمثال السید خسروشاهی؟ رساله توحید الأمه والدخول فی عصر جدید من الحضاره؟ متى نخرج من‌الذل والهوان؟ و نمتلک الطاقه والقدره والاکتفاء؛ لکن البعض یرید أن‌یبقى العالم الإسلامی أداه له؛ حتى نصبح أممًا شتى تتصارع و تتقاتل و تستباح أراضیها.
………………..
پی نوشت:
1. کلمته خلال ندوه «السیدهادی خسروشاهی؛ سلیلُ التقریب والتجدید»
منبع : رفیق دیرین، ویژه نامه افق حوزه بزرگداشت مقام استاد سید هادی خسروشاهی (ره)
