مروری بر تاریخچه توجه حوزه و روحانیت به ادبیات دینی کودکان و نوجوانان
گزارشی مختصر درباره تلاش هایی که روحانیون در عرصه ادبیات دینی کودک و نوجوان داشته اند ارائه می کنیم تا یادی شده باشد از پیشکسوتانی که در شرایط سخت رژیم های وابسته تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان را از یاد نبرده اند و با تلاش و کوشش مسیر را برای نسل بعد از خویش هموار کرده اند.

۱. شیخ عباس علی اسلامی : ایشان از مهم ترین شخصیت های روحانی فعال در عرصه کودک و نوجوان در عصر پهلوی است. ایشان در سال ۱۳۲۲ «جامعه تعلیمات اسلامی» را تاسیس می کند. مهم ترین فعالیت این مرکز، تاسیس مدارس ابتدایی و متوسطه است. ایشان در سال ۱۳۲۹، در تهران و شهرستان‌ ها ۱۳۲ باب مدرسه ابتدایی و متوسطه داشته که تا سال ۱۳۵۶ تعدادشان به ۱۸۳مدرسه می رسد. «جامعه تعلیمات اسلامی» از دو جهت به تقویت ادبیات دینی کودکان کمک کرد یکی کتاب های دینی و ادبی این مدرسه که با همکاری عده ای از فضلای حوزه مانند علامه طباطبایی، شهید باهنر و دیگران تدوین می شود و دیگر مجله «تعلیمات اسلامی» که در ۱۳۳۱ هجری شمسی منتشر می شود.

۲. شهید مطهری : در سال ۱۳۳۹ شهید مطهری جلد اول داستان راستان و در سال ۱۳۴۳ جلد دوم این مجموعه را می نویسد. از مقدمه جلد دوم معلوم می شود که ایشان قصد داشته این کار را ادامه دهد.

۳. غلامرضا سعیدی (ره) : ایشان هم در تالیف و هم ترجمه آثار ارزشمندی را برای نوجوانان خلق می کند.

۴. مصطفی زمانی (ره) : ایشان هم داستان هایی درباره زندگی پیامبران و هم داستان های اخلاقی می نویسد. از ویژگی های آثار ایشان آمیختن داستانی های دینی با تخیل ادبی و مسائل زندگی معاصر و اوضاع سیاسی اجتماعی روز می باشد مثلاً کتاب «کودک نیل یا مرد انقلاب» ایشان که درباره حضرت موسی است از کتاب هایی بوده که نگهداری اش جرم بوده و هر که آن را داشته به زندان می رفته است.

۵. آقای صحفی : ایشان کتاب هایی در باره داستان های قرآن می نویسد.

۶. آقای عبدالکریم بی آزار شیرازی : کتاب های قرآنی با نگاه به علم روز می نویسد مانند کتاب «شهر زنبوران» که در باره سوره نحل است.

۷. شهید بهشتی (ره) : شهید بهشتی کتاب «نماز چیست» را برای نوجوانان می نویسد.

۸. آیت الله ابراهیم امینی : کتاب آموزش دین برای کودکان و نوجوانان را می نویسد.

۹. شهید باهنر (ره) : کتاب خداشناسی برای نوجوانان می نویسد.

۱۰. حضرت آیت الله مکارم شیرازی : که آثار فراوانی برای نسل جوان نوشته است کتاب «ده درس خداشناسی برای نوجوانان» را می نویسد.

۱۱. آقای میر ابوالفتح دعوتی : کتاب هایی درباره پیامبران و نیز آثار دیگر از جمله مجموعه «ببینیم و بیندیشیم» می نویسند که درباره زیبایی های آفرینش است.

۱۲. آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی : کتاب آیین زندگی و درس های اخلاقی می نویسد که برای نوجوانان هم قابل استفاده بوده است.

۱۳. آقای مهدی پیشوایی : نیز در همین دوره برای نوجوانان کتاب می نویسد.

۱۴. سید هادی خسروشاهی : سر دبیر مجله پیک شادی می شود (مجله ای که طرح تاسیس آن از سوی آیت الله گلپایگانی (ره) مطرح شد).

۱۵ . محمدی اشتهاردی (ره) : از سال پنجاه و هشت به بعد آثاری را برای کودکان و نوجوانان می نویسد که بسیار ساده و جذاب است.

۱۶. جناب آقای راستگو : ایشان از اوایل انقلاب هم در صدا و سیما برنامه اجرا می کند و هم مرکز تربیت مربی کودک و نوجوانان را راه می اندازد و افرادی را تربیت می کند که بعضا از نویسندگان و شاعران موفق می شوند.

لازم به ذکر است که در دوران پهلوی خصوصا پهلوی دوم بازار کتاب کودک و نوجوان پر بوده است از کتاب هایی که نویسندگانش گرایش های مارکسیستی یا سکولار داشته اند و نیز کتاب هایی که اباحه گری و بهاییت و مسیحیت را ترویج می کرده اند بنابراین تلاش هایی که شهید بهشتی و شهید باهنر و روحانیون دیگر در تدوین کتاب های درسی انجام می دهند و نیز تلاش سایر روحانیون در عرصه نگارش کتاب برای کودکان و نوجوانان بسیار ارزشمند و ضروری بوده است.

پیروزی انقلاب اسلامی تحولی شگرف در عرصه رشد و شکوفایی ادبیات کودک خصوصا ادبیات دینی کودک و نوجوان دارد. در حوزه علمیه هم بحمدالله به موازات سایر سازمان ها و مراکز فرهنگی اتفاقات خوبی می افتد.

سال ۶۹ مجله «سلام بچه ها» برای نوجوانان و در سال ۷۳مجله «پوپک» برای کودکان از سوی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم منتشر می شود و این ها اولین نشریات تخصصی حوزه علمیه قم برای کودک و نوجوان بعد از پیروزی انقلاب هستند. مجموعه ی این اتفاقات نقش بسیار اساسی و محوری داشته اند در تقویت و غنی سازی ادبیات دینی کودکان و نوجوانان.

منبع : تاریخ ادبیات دینی کودک و نوجوان ( سید علی کاشفی خوانساری)