تفکر در برابر تحجر
استاد سید هادی خسروشاهی مدتی است دست به کار انتشار مجموعه «خاطرات مستند» شده است. مجموعه ای که خاطراتی از زندگی شخصی وی و نشست و برخاست با مشاهیر و بزرگان را در برمی گیرد.
استاد سید هادی خسروشاهی مدتی است دست به کار انتشار مجموعه «خاطرات مستند» شده است. مجموعه ای که خاطراتی از زندگی شخصی 
وی و نشست و برخاست با مشاهیر و بزرگان را در برمی گیرد. جلد پنجم این مجموعه اختصاص به خاطرات خسروشاهی از علامه طباطبایی دارد (۱) که سال ۹۱ چاپ اول آن به قیمت ۴۵۰۰ تومان روانه بازار شد.
علامه طباطبایی متفکر و فیلسوف برجسته معاصر است که تأثیر وی در عالم فکر و اندیشه زمان ما بر کسی پوشیده نیست. از این رو، برای بسیاری از محققان و پژوهندگان هرگونه اطلاعات و دادهای از زندگی این بزرگمرد، جذاب است.
نویسنده به جای مقدمه، گفتارهایی از امام خمینی، آیت الله محمدحسین حسینی طهرانی، شهید مطهری، آیت الله حسن زاده آملی، آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح یزدی را درباره مقام علمی و معنوی علامه طباطبایی آورده است. در این کتاب که در حقیقت مجموعه گفتگوهایی است که با روزنامه های کیهان، اطلاعات، وطن امروز، مجله پنجره و… منتشر شده است، به نکات جالبی از زندگی علامه اشاره شده است که مروری کوتاه بر آن خواهیم داشت.
در صفحه ۲۶ کتاب آمده است ایشان به شاگردان خود فرصت تفکر بر روی مسائل را می دادند و معمولا می گفتند: «این چیزی است که به نظر ما می رسد و شما خودتان ببینید تا چه اندازه منطقی است و مورد پذیرش است؟» این رفتار متواضعانه را مقایسه کنید با رفتار بسیاری دیگر از اهالی علم!
درباره سلوک علامه نیز مواردی بیان شده است که خواندن آنها خالی از لطف نیست از جمله خاطره علامه از حضورشان در مسجد کوفه و دیدن حوریه بهشتی ای که قدح بهشتی به ایشان تعارف می کند. این خاطره در صفحه ۴۰ کتاب آمده است.
در صفحه ۴۱ کتاب به نقل از شهید مطهری آمده است: «حضرت آقای طباطبائی از نظر کمالات روحی به حد تجرد برزخی رسیده اند و میتوانند صور غیبی را که دید افراد عادی از مشاهده آن ها ناتوان است مشاهده کنند.»
در گوشه و کنار کتاب، نظرات علمی قابل استفاده ای که از علامه نقل شده است می تواند برای اهل تحقیق مفید باشد. در صفحه ۹۷ و ۱۲۱ کتاب، آقای خسروشاهی اشاره ای دارد به دیداری که در سال ۶۰ قبل از رفتن به واتیکان (۲) با علامه داشته است. علامه در این دیدار به آیه ۶۴ سوره آل عمران (۳) اشاره می کنند و می گویند: «به آقایان آنجا یادآور شوید و اشاره کنید که هرگونه تعصب ورزی و اختلافات مذهبی باید برای خاطر نجات بشریت از بیماری سقوط و مادی گرایی، کنار گذاشته شود.» همچنین با اشاره به آیه ۸۲ سوره مائده (۴) به این نکته اشاره می کنند که «باید به آنها ابلاغ کرد که از نظر مسلمانان، آنها نزدیک تر از دیگران بر ما هستند.»
وی و نشست و برخاست با مشاهیر و بزرگان را در برمی گیرد. جلد پنجم این مجموعه اختصاص به خاطرات خسروشاهی از علامه طباطبایی دارد (۱) که سال ۹۱ چاپ اول آن به قیمت ۴۵۰۰ تومان روانه بازار شد.علامه طباطبایی متفکر و فیلسوف برجسته معاصر است که تأثیر وی در عالم فکر و اندیشه زمان ما بر کسی پوشیده نیست. از این رو، برای بسیاری از محققان و پژوهندگان هرگونه اطلاعات و دادهای از زندگی این بزرگمرد، جذاب است.
نویسنده به جای مقدمه، گفتارهایی از امام خمینی، آیت الله محمدحسین حسینی طهرانی، شهید مطهری، آیت الله حسن زاده آملی، آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح یزدی را درباره مقام علمی و معنوی علامه طباطبایی آورده است. در این کتاب که در حقیقت مجموعه گفتگوهایی است که با روزنامه های کیهان، اطلاعات، وطن امروز، مجله پنجره و… منتشر شده است، به نکات جالبی از زندگی علامه اشاره شده است که مروری کوتاه بر آن خواهیم داشت.
در صفحه ۲۶ کتاب آمده است ایشان به شاگردان خود فرصت تفکر بر روی مسائل را می دادند و معمولا می گفتند: «این چیزی است که به نظر ما می رسد و شما خودتان ببینید تا چه اندازه منطقی است و مورد پذیرش است؟» این رفتار متواضعانه را مقایسه کنید با رفتار بسیاری دیگر از اهالی علم!
درباره سلوک علامه نیز مواردی بیان شده است که خواندن آنها خالی از لطف نیست از جمله خاطره علامه از حضورشان در مسجد کوفه و دیدن حوریه بهشتی ای که قدح بهشتی به ایشان تعارف می کند. این خاطره در صفحه ۴۰ کتاب آمده است.
در صفحه ۴۱ کتاب به نقل از شهید مطهری آمده است: «حضرت آقای طباطبائی از نظر کمالات روحی به حد تجرد برزخی رسیده اند و میتوانند صور غیبی را که دید افراد عادی از مشاهده آن ها ناتوان است مشاهده کنند.»
در گوشه و کنار کتاب، نظرات علمی قابل استفاده ای که از علامه نقل شده است می تواند برای اهل تحقیق مفید باشد. در صفحه ۹۷ و ۱۲۱ کتاب، آقای خسروشاهی اشاره ای دارد به دیداری که در سال ۶۰ قبل از رفتن به واتیکان (۲) با علامه داشته است. علامه در این دیدار به آیه ۶۴ سوره آل عمران (۳) اشاره می کنند و می گویند: «به آقایان آنجا یادآور شوید و اشاره کنید که هرگونه تعصب ورزی و اختلافات مذهبی باید برای خاطر نجات بشریت از بیماری سقوط و مادی گرایی، کنار گذاشته شود.» همچنین با اشاره به آیه ۸۲ سوره مائده (۴) به این نکته اشاره می کنند که «باید به آنها ابلاغ کرد که از نظر مسلمانان، آنها نزدیک تر از دیگران بر ما هستند.»
***
یکی از نکات مهمی که در این کتاب به آن بر می خوریم برخورد متحجران با علامه است. در جای جای کتاب اشاراتی به این موضوع می بینیم. در صفحه ۱۳۵ کتاب به نقل از دکتر دینانی ماجرایی آورده شده است درباره فشارها بر علامه در خصوص تعطیلی جلسات با هانری کربن. دکتر دینانی ضمن توضیح ماجرا می گوید: «بر اثر فشار دوستان من خدمت علامه طباطبائی عرض کردم که دوستان می گویند صلاح نیست این جلسه ادامه پیدا کند… من الآن وقتی یاد آن لحظه می افتم گریه ام می گیرد… ایشان حالش بد شد و رعشه مختصری که دستشان داشت، چند برابر شد و صورتش قرمز شد… چند بار گفت عجب! و بعد فرمودند: به عنوان شخصی که در گوشه ای نشسته ام و چیز می نویسم، تنها راه من به جهان و تفکر جهانی این جلسه است، این را هم نمی توانند به من ببینند؟» (۵)
کتاب با فصل نهم با عنوان «استمرار هجمه!» پایان می پذیرد؛ فصلی که به هجمه های علیه علامه و فلسفه در سالیان اخیر اشاره دارد. در این فصل با اشاره به سخنان چند نفر از اندیشمندان مانند دکتر یثربی و دکتر حسن عباسی، به مباحث و حاشیه های ایجاد شده درباره فلسفه و شخص علامه به طور مختصر و متناسب با اقتضای کتاب (که مجموعه خاطرات است) پاسخ داده است.
—————————————————————————–
۱- در صفحه ۱۶ کتاب آمده است آقای خسروشاهی ۲۵ سال با علامه حشر و نشر داشته است.
۲- آقای خسروشاهی در سال ۱۳۶۰ به عنوان مسئول نمایندگی ایران در واتیکان منصوب می شود.
۳- آیه ۶۴ سوره آل عمران: «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ کَلِمَهٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ»
بگو: اى اهل کتاب! بیایید به سوى سخنى که میان ما و شما یکسان است [و همه کتاب هاى آسمانى و پیامبران آن را ابلاغ کردند] و آن اینکه جز خداى یگانه را نپرستیم، و چیزى را شریک او قرار ندهیم، و بعضى از ما بعضى را اربابانى به جاى خدا نگیرد. پس اگر [از دعوتت به این حقایق] روى گرداندند [تو و پیروانت] بگویید: گواه باشید که ما [در برابر خدا و فرمان ها و احکام او] تسلیم هستیم.» (ترجمه استاد حسین انصاریان)
۴- آیه ۸۲ سوره مائده: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَهً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا ۖ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّهً لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَىٰ ۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَ رُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ»
یقیناً سرسخت ترین مردم را در کینه و دشمنى نسبت به مؤمنان، یهودیان و مشرکان خواهى یافت. و البته نزدیک ترینشان را در دوستى با مؤمنان، کسانى مى یابى که گفتند: ما نصرانى هستیم. این واقعیت براى آن است که گروهى از آنان کشیشان دانشمند و عابدان خدا ترساند، و آنان [در پیروى از حق] تکبّر نمى کنند. (ترجمه استاد حسین انصاریان)
۵- در صفحه ۱۳۸ کتاب هم به برخی از مباحث مطروحه در فصل نامه سمات (نشریه ای که توسط برخی مخالفان تندروی فلسفه و عرفان به سردبیری مهدی نصیری منتشر می شود) درباره ارتباط علامه و کربن اشاره و پاسخ داده شده است.
کتاب با فصل نهم با عنوان «استمرار هجمه!» پایان می پذیرد؛ فصلی که به هجمه های علیه علامه و فلسفه در سالیان اخیر اشاره دارد. در این فصل با اشاره به سخنان چند نفر از اندیشمندان مانند دکتر یثربی و دکتر حسن عباسی، به مباحث و حاشیه های ایجاد شده درباره فلسفه و شخص علامه به طور مختصر و متناسب با اقتضای کتاب (که مجموعه خاطرات است) پاسخ داده است.
—————————————————————————–
۱- در صفحه ۱۶ کتاب آمده است آقای خسروشاهی ۲۵ سال با علامه حشر و نشر داشته است.
۲- آقای خسروشاهی در سال ۱۳۶۰ به عنوان مسئول نمایندگی ایران در واتیکان منصوب می شود.
۳- آیه ۶۴ سوره آل عمران: «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ کَلِمَهٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ»
بگو: اى اهل کتاب! بیایید به سوى سخنى که میان ما و شما یکسان است [و همه کتاب هاى آسمانى و پیامبران آن را ابلاغ کردند] و آن اینکه جز خداى یگانه را نپرستیم، و چیزى را شریک او قرار ندهیم، و بعضى از ما بعضى را اربابانى به جاى خدا نگیرد. پس اگر [از دعوتت به این حقایق] روى گرداندند [تو و پیروانت] بگویید: گواه باشید که ما [در برابر خدا و فرمان ها و احکام او] تسلیم هستیم.» (ترجمه استاد حسین انصاریان)
۴- آیه ۸۲ سوره مائده: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَهً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا ۖ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّهً لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَىٰ ۚ ذَٰلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَ رُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ»
یقیناً سرسخت ترین مردم را در کینه و دشمنى نسبت به مؤمنان، یهودیان و مشرکان خواهى یافت. و البته نزدیک ترینشان را در دوستى با مؤمنان، کسانى مى یابى که گفتند: ما نصرانى هستیم. این واقعیت براى آن است که گروهى از آنان کشیشان دانشمند و عابدان خدا ترساند، و آنان [در پیروى از حق] تکبّر نمى کنند. (ترجمه استاد حسین انصاریان)
۵- در صفحه ۱۳۸ کتاب هم به برخی از مباحث مطروحه در فصل نامه سمات (نشریه ای که توسط برخی مخالفان تندروی فلسفه و عرفان به سردبیری مهدی نصیری منتشر می شود) درباره ارتباط علامه و کربن اشاره و پاسخ داده شده است.
منبع : صاحب نیوز- علی رضا مکاریان پور
