آیت الله (فقیه) سیدمرتضى مبرقع

پدر آقاموسى، آیت الله العظمى حاج سیدصدرالدین صدر از مراجع بود. بعد از مرحوم حاج شیخ، سه نفر رئیس شدند. یکى مرحوم آقاى حجت بود، یکى آقاى صدر بود و دیگرى آقا سیدمحمدتقى خوانسارى. این سه نفر رئیس بودند که هم تدریس مى کردند، هم حوزه را اداره مى کردند و هم مرجع بودند. مرحوم آقاى صدر درس خوبى داشت. ایشان ابتدا مدرسه فیضیه نبودند، بعد به آنجا آمدند و حسابى دور وى جمع شدند. خیلى از فضلا به درس ایشان مى آمدند. شاگردان زیادى داشتند و زیر کتابخانه مدرسه فیضیه تقریباً پر مى شد.
خود آقاموسى از حیث علم جدید لیسانس اقتصاد شد. از حیث درس قدیمى هم فقه و اصول خواند و حسابى ملا شد. قوانین را چند وقتى پیش خود من مى خواند. حسابى ملا بود. خیلى خوش فهم بود. من کم دیدم که آدمى به این سن و سال این قدر خوش فهم باشد آن هم در هر جهت، هم در مسائل سیاسى و هم در مسائل علمى و…. در قم که بودند به درس خارج آقایان داماد و حجت مى رفتند. خیلى فاضل بود، خیلى هم مورد لطف امام بود. ایشان خیلى به امام احترام مى گذاشتند و امام هم خیلى به او احترام مى گذاشتند. خیلى مرد عاقلى بود. امام خیلى از او تعریف مى کردند که جوان عاقل و چیزفهمى است.
من که در نجف بودم و امام هم آنجا بودند، آقاموسى به نجف آمدند. موقعیت ایشان به گونه اى بود که آن زمان به هر کشور عربى که مى رفت، میهمان رئیس آنجا بود. هرجا که مى رفت خیلى احترام داشت. به نجف که آمده بود، ما اصلاً نمى توانستیم او را ببینیم. شبى به ما قول داد که به منزل حاج آقامصطفى خمینى بیاید. به آنجا آمد و به همراهانش نگفته بود که به کجا مى رود. ما وى را در آنجا تا صبح نگه داشتیم و آنها هم تا صبح دنبالش گشته بودند.
آقاموسى خیلى اهل کار بود. در قم که اقامت داشت، نوعاً پیش ما بود. با ایشان و آقاى صدوقى یزدى اجتماعات زیادى داشتیم. انصافاً کم دیده ام که آدم این قدر خوش اخلاق و چیزفهم در هرجهت باشد. اصلاً ندیده ام. خیلى خوش فهم بود. واقعاً حیف شد. اگر آقاموسى بود، این چنین بدبختى گریبان لبنان را نمى گرفت. واقعاً حیف شد. سید خوبى بود. خیلى فعال بود. واقعاً لبنان را لبنان کرده بود.
قم ـ 1369

منبع : فصلنامه تاریخ و فرهنگ معاصر