به گزارش روابط عمومی مرکز بررسی های اسلامی، پس از سالها انتظار کتاب حقوق بشر و نظام اجتماعی در اسلام تالیف آیت‌الله حاج سید ابوالفضل موسوی زنجانی به کوشش و مقدمه: استاد سیدهادی خسروشاهی توسط شرکت سهامی انتشار و با همکاری انتشارات کلبه شروق قم منتشر شد.

معرفی کتاب:

استاد سید هادی خسروشاهی دو مقدمه کوتاه در معرفی مرحوم آیت‌الله موسوی زنجانی و این کتاب نوشته اند که در ادامه می خوانید:

مقدمه اولین چاپ:

آیت‌الله سید ابوالفضل موسوی زنجانی از علمای مشهور و مبارز معاصر، در شهر «زنجان» در خاندانی معروف به علم و تقوی، به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در نزد اساتیدی چون: «آقا میرزا ابراهیم ریاضی» رهسپار حوزه علمیه نجف گردید و سالیانی دراز در محضر اساتید برجسته ای چون: آیت‌الله شیخ محمدحسین نائینی و آیت‌الله شیخ محمد حسین کمپانی، تلمذ نمود و به مرتبه عالی «اجتهاد» نائل آمد و به ایران مراجعت کرد.

… آیت‌الله موسوی زنجانی، مدت‌ها در حوزه علمیه زنجان به تدریس و تربیت طلاب مشغول شد و به موازات آن، در مسجد خود به نشر معارف اسلامی پرداخت تا آنکه به تهران هجرت کرد و در این شهر، اقامت گزید و به تدریس فقه، اصول و تفسیر قرآن، و تبیین مسائل روز و مورد نیاز جامعه، و ایراد سخنرانی های علمی ـ مذهبی در محافل مذهبی خاص و «مسجد الجواد» و «حسینیه ارشاد» پرداخت.

آیت‌الله موسوی زنجانی در دوران ملی شدن صنعت نفت، نقش مؤثری در تأیید این حرکت ضداستعماری ایفا نمود و پس از کودتای ننگین 28 مرداد هم در جناح مذهبی نهضت مقاومت به فعالیت پرداخت و بارها مورد تعقیب مأمورین رژیم استبدادی قرار گرفت…

… آیت‌الله موسوی زنجانی، همزمان به تحریر و تألیف مقالات و رساله های علمی ارزشمندی در زمینه های مختلف مسائل اسلامی پرداخت که بعضی از این آثار نخست در سالنامه و فصل نامه «مکتب تشیع» قم، چاپ شد و بعضی دیگر، به طور مستقل توسط دوستان دیگر، منتشر گردید از جمله: بلای ربا و نظریه اسلام (انتشارات بعثت)، گوشه ای از اخلاق محمد صلی الله علیه و آله (نشر اسماعیلیان قم)، موعود جهانی (شرکت سهامی انتشار)، حقوق بشر از دیدگاه قرآن و سنت پیامبر (ص)، جمعیت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر، اسلام و مسئله آزادی ( انتشارات شفق قم)، بارها و بارها تجدید چاپ و در اختیار علاقمندان قرار گرفت.***
… با توجه به اینکه اینجانب از جریان نهضت مقاومت و پس از آن، روابط صمیمانه ای با معظم له داشتم و واسطۀ اخذ بعضی از مقالات، برای چاپ در نشریات حوزه علمیه بودم، در سال 1350 ش، از ایشان خواستم که اجازه دهند بخشی از رسائل ایشان، در مجموعه ای مستقل و یکجا، در قم چاپ و منتشر گردد و ایشان بی دریغ این اجازه را به اینجانب داد و من در مقدمه نخستین چاپ آن مجموعه ـ نظام اجتماعی اسلام ـ چنین نوشتم:

«خوانندۀ محترم کتابی که هم اکنون در اختیار شما قرار می گیرد، محتوی چند بحث و رساله مهم اجتماعی و اقتصادی از دیدگاه اسلام است که چند سال پیش به وسیله آیت‌الله سید ابوالفضل موسوی زنجانی، از علمای معروف تهران، نوشته شده است.

اصل این مباحث از مدت ها پیش در نزد اینجانب بود و من در ماه گذشته، از معظم له تقاضا کردم که اجازه دهند «ناشری» به چاپ و نشر مستقل آنها بپردازد و ایشان طبق روش همیشگی و اخلاق دیرینه خودشان، با محبت و گشاده‌رویی موافقت خود را اعلام کردند.

اکنون خوشوقتم که مؤسسه مطبوعاتی دارالتبلیغ اسلامی به پیشنهاد اینجانب، به چاپ و نشر این کتاب پرارج اقدام می نماید. البته مطالعه این بحث های عمیق به شما نشان خواهد داد که هیچ گونه نیازی برای «مقدمه نویسی»! ما وجود ندارد و روی این اصل وقت خوانندگان را نمی گیریم تا به مطالعه اصل موضوع بپردازند و بهره مند شوند.

قم: رمضان المبارک 1391 هـ
سید هادی خسروشاهی

متن نامه آیت‌الله زنجانی

مقدمه چاپ جدید:

… بدین ترتیب رساله «نظام اجتماعی اسلام» در سال 1350 ش، همراه چند مقاله و بحث دیگر از ایشان، در 192 صفحه منتشر گردید و مورد استقبال نسل جوان و طلاب حوزه های علمیه قرار گرفت و بارها توسط ناشرین متعدد، تجدید چاپ شد.

اینک فرصتی پیش آمد که آن مجموعه، به ضمیمه چند رساله دیگر، از جمله: اخلاق محمد (ص)، حقوق بشر، شرایط مرجعیت، کرامت انسانی، تعدد زوجات، ازدواج موقت و موعود جهانی، یک جا تقدیم علاقمندان گردد به امید آنکه نشر آن گامی دیگر در راه نشر معارف حقه اسلامی باشد و مورد قبول حق قرار گیرد.

برای شناخت شخصیت اسلامی و انسانی آیت‌الله موسوی زنجانی متن صفحه اول وصیت نامه ایشان را که شامل نکات و موضوعات حساس و قابل توجهی است، در این مقدمه نقل می کنیم به امید آنکه مورد توجه دوستان و علاقمندان قرار گیرد. با سپاس از برادر عزیز آقای محمد بسته نگار که دستخط آیت‌الله موسوی زنجانی را در اختیار من قرار داد…

تهران ـ سیدهادی خسروشاهی

و اینک متن وصیت نامه آیت‌الله سید ابوالفضل موسوی زنجانی:

بسم الله الرحمن الرحیم

اشهد انّ لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمداً عبده و رسوله و اشهد انّ الائمه من عترته اوصیائه و خلفائه فی امته اوّلهم سیدنا و مولانا علی امیرالمؤمنین و آخرهم حجه الله محمد بن الحسن صلی الله تعالی علیهم و سلم و أشهد ان الساعه آتیه لاریب فیها و ان ما جاء به محمد(ص) من عند ربه، حق و صدق، علی ذلک أحیی و علیه أموت و علیه ابعث انشاء الله.

چه خوش گفته شده: لوشق قلبی لتری وسطه سُطران قد خطّا بلاکاتب: العدل و التوحید فی جانب و حب اهل البیت فی جانب. (اگر قلبم شکافته گردد و سطر نوشته شده بی هیچ نویسنده، در آن خواهی یافت: ایمان به وحدت و عدالت باری تعالی در یک سو و محبت و ولایت اهل بیت در سوی دیگر).

این چند صفحه مشتمل بر وصیت عبد فانی ابوالفضل موسوی زنجانی است که در حال صحت و شعور به خط خودم تنظیم و حجت شرعیه و ناقض وصیت نامه های گذشته است. وصی من دو نفر از فرزندانم آقا محمدحسین و آقا محسن است. درباره تجهیز جنازه ام توسط جنابان آقایان حسین شاه حسینی، آقای حاج احمد صادق و حاج یوسف بیات که هر سه وجود محترم از دوستان قدیمی و صمیمی این حقیر هستند، لطفاً با دو وصی من شرکت خواهند فرمود که پس از انجام وظایف شرعی غسل، تکفین و نماز به مباشرت اشخاص باصلاحیت، جنازه مرا به زنجان برده در مقبره خانوادگی در ایوان خارج از بقعه دفن نمایند و مصارف مربوط را هر دو فرزندانم عهده دار خواهند بود و از متروکاتم برداشت خواهند نمود و اگر حمل جنازه به زنجان با مشکلاتی مواجه گردد، در گورستان عمومی کرج یا در یکی از روستاهای نزدیک تهران، در گورستان عمومی محل، به خاک بسپارند و روی سنگ علامتی جز نام و تاریخ وفات چیز دیگر نوشته نشود.

همچنان در تشییع جنازه از کلیه رسوم و عادات، مانند گستردن طاقه شال بر روی تابوت و گذاشتن عمامه بر آن و تأخیر دفن به انتظار بیشتر شدن شرکت کنندگان مشایعت و نهادن شاخه گل بر روی قبر که در آیین اسلام تجویز نشده، پرهیز نمایند و به جای این گونه تشریفات مبتذل، در پیش و پس نماز میت و بعد از دفن و در مجلس ترحیم (اگر منعقد بنمایند) از اشخاص حاضرین و به وسیله آنان از غائبین و مخصوصاً از آنان که با این حقیر تماس بیشتری داشته اند، برایم طلب عفو و بخشش بنمایند و پاداش بخشایش را که لطفاً به نص قرآن مجید ضمانت شده است در مدنظر قرار داده از هر قصور و تقصیر که درباره آنان از این حقیر سرزده است درگذرند: ولیعفوا ولیصفحوا الا تحبّون ان یغفرالله لکم.

اگر قاری قرآن یا خطیبی به مجلس ترحیم دعوت کنند، اکیداً بسپارند از به کار بردن القاب متداول و مبتذل درباره این حقیر جداً بپرهیزند و فضیلت و منقبتی برایم نتراشند! چه خوش گفته است: لاتدعنی الا بیا عبدالله فانه اُشرف اسمائی (مرا جز به نام بنده خدا، مخوان چه آن شریف ترین نام های من است) و چون دستور شرعی برای هفته و چهلم و سالگرد وفات به نظرم نرسیده است، از مراسم متداول که غالباً به منظور خودنمایی خانواده ها به طور روزافزون تنوع پیدا کرده است و جز اسراف و تبذیر عنوان دیگری ندارد، خودداری نمایند و هر چه در این مورد صرف خواهد شد، نقداً و یا به صورت خوراکی (مواد غذائی) به مستمندان بدهند و این یگانه صدقه و احسانی است، که به حال من دست از همه جا کوتاه و فرزندانم سودمند می باشد. انشاءالله موفق خواهند شد.

از خویشاوندان دور و نزدیک حلالیت می طلبم و از دخترانم و عزیزانم خواهشمندم در عزای من از شیون و فریاد و بی‌تابی و به سر و سینه زدن خودداری و به اشک چشم که مجاز و غیراختیاری است، اکتفا کنند و اجر مصیبت را از دست ندهند.

سید ابوالفضل موسوی
24 اسفند 68

تصویر صفحه اول وصیتنامه

گفتنی است این کتاب دارای ده فصل می باشد:

1. گوشه هایی از: اخلاق محمد(ص) 2. حقوق بشر از دیدگاه قرآن، سنت پیامبر و ائمه هدی 3. آزادی در نظر اسلام 4. نظام اجتماعی در اسلام 5. اسلام و مسئله بردگی 6. مسئله ربا و نظریه اسلام 7. موعود جهانی 8. شرائط و وظایف مرجعیت 9. شرایط تعدد زوجات و ازدواج موقت 10. کرامت انسانی

در مورد گوشه‌ای از اخلاق محمد(ص) که به تعبیر استاد محمود حکیمی یکی از بهترین نوشتارهای موجود درباره حضرت محمد (ص) می باشد باید گفت که این مقاله یکی از مقالات کتابی دو جلدی با عنوان «محمد خاتم پیامبران» است که به همت انتشارات حسینیه ارشاد در آغاز پانزدهمین قرن بعثت منتشر شده است. این مجموعه ماندگار، مجموعه‌ای مقالات نویسندگان دینی با موضوع پیامبر اکرم(ص) بود. بزرگانی همچون دکتر سید جعفر شهیدی، دکتر شریعتی، آیت‌الله مطهری و گروهی دیگر از نویسندگان سال‌های دهه چهل از جمله پدیدآورندگان این اثر هستند. آیت‌الله سید ابوالفضل زنجانی نیز در مقاله خود در این مجموعه با نگاهی تاریخی به ابعاد اخلاقی پیامبر پرداخته است. بعضی سرفصل‌های این مقاله عبارتند از :

«در کار تجارت، با ستمدیدگان، با بردگان، نظافت، بخشش و گذشت، ادب معاشرت، حریم قانون، عبادت، زهد و پارسایی، استقامت، احترام به افکار عمومی.» آیت‌الله زنجانی سعی بر آن دارد تا با ذکر گوشه‌های تاریخی عینا اخلاق پیامبر را به خواننده نشان دهد از این رو این مقاله سرشار از ارجاعات تاریخی است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه خود در 23 اردیبهشت سال 1379 ضمن تمجید از اثر «گوشه‌ای از اخلاق محمد(ص)» مرحوم آیت‌الله حاج سید ابوالفضل زنجانی به عنوان یک «نوشته جمع‌بندى شده و مختصر و خوب»، بخش‌هایی از این اثر را در خطبه خود مورد استفاده قرار دادند.

***
برای تهیه این کتاب می توانید از طریق مراکز زیر اقدام نمائید:

مراکز پخش:

تهران: خیابان جمهوری اسلامی – نبش خیابان ملت – شماره ۹۲ – سهامی انتشار – تلفن: ۳۳۱۱۴۰۴۴
قم: ابتدای خیابان صفائیه – کتاب فروشی کلبه شروق – تلفن: ۳۷۸۳۸۱۴۴