«مرکز بررسی‌های اسلامی»، با هدف نشر و اشاعه فرهنگ و تفکر اصیل اسلامی در مقیاسی وسیع و جهانی، در دهه 50 شمسی، توسط آیت الله سیدهادی خسروشاهی، در حوزه علمیه قم تأسیس شد و بلافاصله به عنوان یکی از واحدهای فرهنگی- علمی وابسته به حوزه علمیه شکوفای قم، فعالیت‌های خود را در عرصه‌های مختلف آغاز کرد و در نخستین گام‌ها، موفق به ارائه برنامه هایی نو در ساحت اندیشه اسلامی و عرضه و نشر کتاب ها و رسائل فکری شد که ویژگی‌ اصلی آن توجه به مقتضیات زمان و مکان و شناخت نیازهای جدید و عصری بود.

البته با توجه به فشارهای سیاسی حکومت سابق، بخصوص مخالفت‌ها و اشکال تراشی‌های سازمان های رسمی وابسته به دولت، مرکز به ثبت نرسید، ولی با پشت سرنهادن مراحل مختلف، و بعد از انقلاب اسلامی با موافقت «وزارت ارشاد اسلامی» به طور رسمی به ثبت رسید و فعالیت‌های خویش را در قلمروهایی متعدد پی گرفت و گسترش داد.

مرکز بررسی‌های اسلامی، با الطاف خداوند متعال، با اتکا به سابقه 40 ساله خویش و تجربیات متعدد فرهنگی و علمی، در شرایط فعلی، با واحدهای هشتگانه زیر به فعالیت‌های خویش ادامه می‌دهد و در جهت پرکردن خلأ‌های فکری و فرهنگی نسل جوان گام بر می‌دارد:

1- واحد تحقیقات و پژوهش 2- واحد تاریخ،‌ اسناد و خاطرات 3- واحد اینترنت و فضای مجازی 4- واحد نشر الکترونیک 5- واحد نشریات 6- واحد انتشارات 7- واحد پخش و توزیع 8- واحد کتابخانه

*****

مرکز بررسی‌های اسلامی براساس اساسنامه مدون و به ثبت رسیده خویش، تأسیس کتابخانه‌های تخصصی یا تحقیقاتی و عمومی را به عنوان یکی از اهداف خویش تعریف نموده است که ذیلاً مورد اشاره قرار می‌گیرد:

«ماده 8 ـ اهداف و موضوع‌ فعالیت موسسه به شرح زیر است:

1ـ تأسیس و اداره کتابخانه‌های تخصصی، تحقیقاتی و یا عمومی
2ـ انجام مطالعات و تحقیقات در موضوعات متناسب با اهدف موسسه و اجرای طرح‌های پژوهشی
3ـ ترجمه متون و کتابهای جدید به زبان‌های خارجی بالعکس…
4ـ تشکیل جلسات گفت‌وگو، انجمن‌ها، کنفرانس‌ها و سمینارها در موضوعات مختلف مرتبط با اهداف موسسه و نیز برگزاری و تدارک همایش‌های علمی و فرهنگی.
5ـ تأسیس و اداره مراکز اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات به اساتید، طلاب، دانشجویان و سایر علاقمندان و تولید و عرضه نرم افزارهای کامپیوتری، متناسب با فعالیت‌ها و اهداف مؤسسه
6ـ برقراری ارتباط با مراکز علمی و فرهنگی داخل و خارج از کشور و انجام تبادل فرهنگی از طریق مبادله خدمات و کالاهای فرهنگی، کتاب، مطبوعات و نرم‌افزار…»

روشن است که بخش مهمی از این رسالت‌ها ، منوط به ایجاد کتابخانه‌ای شاخص است و بدون تأسیس کتابخانه‌ای منظم و مجهز، گذشته از عدم تحقّق بند 1 ماده 8، و دیگر بندها را نیز آنگونه که بایسته و شایسته است، نمی‌توان محقق و عملی کرد.

از این رو، و در راستای جامه عمل پوشاندن به اهداف چندگانه مرکز بررسی‌های اسلامی ، تأسیس کتابخانه عمومی مرکز مورد اهتمام مؤسس مرکز و هیئت مدیره محترم آن قرار گرفته و با عنایات خداوند متعال، اکنون در آستانه بهره‌برداری و تقدیم آن به جامعه علمی و فرهنگی قرار دارد و امید است که با توجه به ویژگی‌ها و مختصاتی که دارد و با توجه به شرایط فعلی حوزه علمیه قم و بخصوص فضای وسیعی که کتابخانه در آن ساخته شده است، گامی درجهت رفع نیازهای علمی و تحقیقاتی به شمار بیاید و خیل عظیم طلاب و دانشجویان و مراکز متعدد علمی و حوزوی و دانشگاهی و فرهنگی از آن منتفع شوند.

توجه به این نکته در عین ضروری بودن ، نشان از نقش ویژه و بسیار خاص کتابخانه مرکز دارد که محل احداث کتابخانه مرکز بررسی‌های اسلامی، منطقه پردیسان قم است که هم اکنون بیش از 10 هزار طلبه و روحانی و خانواده های آنها را در خود جای داده و در آن سکونت یافته اند و البته به زودی ساکنین 10 هزار واحد ساخته شده «مسکن مهر» هم به آنها اضافه خواهند شد.

این در حالی است که مراکز و دانشگاه‌هایی چون: دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشکده باقرالعلوم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، موسسه شیعه‌شناسی، و امثال آن، همگی در آن منطقه قرار دارند، بی‌آنکه تمهیدی به لحاظ کتابخانه عمومی در آنجا اندیشیده شده باشد.

مشخصات کتابخانه «مرکز بررسی‌های اسلامی» :

کتابخانه عمومی «مرکز بررسی‌های اسلامی» دارای ویژگی‌ها و مشخصات و امکاناتی است که می‌توان گفت جوابگوی نیازهای خیل انبوه اهل علم خواهد بود و می‌تواند نمونه‌ای از یک مرکز فرهنگی با استانداردهای بین‌المللی به شمار برود که از جنبه‌های مختلف نسبت به کامل بودن آن اندیشیده شده و اهتمام لازم به کار گرفته شده است که به بخشی از این ویژگی‌ها و مشخصات و امکانات علمی، اداری و رفاهی کتابخانه اشاره می‌کنیم:

کتابخانه عمومی «مرکز بررسی‌های اسلامی» در زمینی به مساحت 5000 مترمربع با 4000 متر زیربنا در 4 طبقه طراحی شده است.

برای ساخت این مجموعه عظیم، از تیم مهندسی «ارگ بنیس» که یکی از مجرب‌ترین تیم‌های مهندسی کشور به شمار می‌رود، کمک گرفته شده است و نقشه کل ساختمان توسط این گروه تهیه، طراحی و آماده شده است و زیر نظر مهندسین مجرب موسسه «نورگستر» اجرا می‌شود و از این رو نحوه ساخت کتابخانه و به خصوص معماری داخلی و خارجی آن از برجستگی‌های لازم برخوردار است.

با توجه به اینکه کتابخانه در قالب یک محوطه وسیع علمی قرار گرفته و از چند سو در نزدیکی مراکز مختلف علمی دیگر مانند دانشگاه مفید و دانشگاه قم قرار داد، برای طراحی و ساخت آن گزینه‌های پنجگانه زیر در نظر گرفته شده است:

1- محوطه و حیاط مرکزی با توجه به فضای نیمه باز کتابخانه و اطراف آن
2- تأمین نور کتابخانه از طریق کنترل نور روز به عنوان هدف و توجه به مفهوم مخزن
3- جداسازی تردد و فضای خواهران و برادران و حل فضاها در طبقه همکف
4- ایجاد فضایی شفاف جهت رهیابی داخل به خارج و نمایان بودن دسترسی‌ها
5- الهام و بهره‌گیری از مظاهر معماری اسلامی – ایرانی

بدین ترتیب ساختمان کتابخانه مرکز بررسی‌های اسلامی، پس از بررسی‌های متعدد با توجهبه اقلیم پروژه و با توجه به عملکرد فعلی و آینده آن و با توجه به الگوهای بومی منطقه، طراحی و ساخته شده است.

از این بخش که بگذریم، نوبت به بخش‌های مختلف کتابخانه و ظرفیت‌های پیش بینی شده در آن می‌رسد که فعلاً در سه محوطه: زیرزمین، طبقه همکف و طبقه اول قابل توصیف است:

1- زیرزمین با مساحتی بالغ بر 1278 متر شامل بخش‌های زیر است:

– مخزن کتاب با ظرفیت 100هزار جلد کتاب در حدود 500 مترمربع
– سالن اجتماعات یا محل برگزاری همایش‌ها با ظرفیت 150 نفر در 200 مترمربع
– اتاق صحافی همراه با سرویس‌های ضروری بهداشتی، آبدارخانه و تأسیسات

2- طبقه همکف یا سالن مطالعه مشتمل بر بخش‌های زیر:

– سالن مطالعه آقایان با ظرفیت اولیه 160 نفر با حدود 320 مترمربع
– سالن مطالعه بانوان با ظرفیت 160 نفر در بیش از 325 مترمربع
– محوطه انتخاب کتاب 40 مترمربع
– محوطه سمعی – بصری در 60 مترمربع
– مخزن نشریات و کتب مرجع با مخزن باز موقت با ظرفیت 15000 جلد کتاب در حدود 80 مترمربع

3- طبقه اول یا فوقانی که مشتمل بر بخش‌های زیر است:

– تعداد 3 اتاق در بیش از 92 متر که جهت سکونت و استفاده محققینی که بخواهند برای مدتی در محل کتابخانه اقامت نمایند، ساخته شده است (به اضافه امکانات رفاهی).
– بخش اداری شامل دفتر مدیریت و 6 اتاق در 180 مترمربع
– سالن و نمازخانه جهت انجام فرائض مذهبی
– «مهمان‌سرا» برای اقامت مهمانان داخلی یا خارجی، واحدی مستقل در بیش از 174 متر با امکانات لازم

بدین ترتیب و بر اساس آنچه به اجمال ذکر شد، مرکز بررسی‌های اسلامی، کتابخانه‌ای را آماده بهره‌برداری می‌نماید که در نوع خود جامع بوده و امکانات و شرایط مناسبی دارد که طبیعتاً جوابگوی مراجعین خواهد بود و سالن همایش‌ها و اتاق محققین و اتاق صحافی و نمایشگاه، در کنار سالن مطالعه جداگانه برای آقایان و بانوان، از امتیازات آن به شمار می‌رود.

پیش‌بینی بخشی برای آرشیو و نگهداری اسناد و نشریات از دیگر ویژگی‌های این کتابخانه است که در آن، منابع و اسنادی که از نیم قرن پیش توسط مؤسس محترم جمع‌آوری شده و علاوه بر ایران، نشریات بسیاری از کشورهای دیگر را هم در برمی‌گیرد.

همچنین فصل‌نامه‌ها، ماهنامه‌ها و سایر نشریات جدید هم پس از تکمیل و صحافی به تدریج به مخزن کتابخانه اضافه خواهد شد.

برای تسهیل در امر مطالعه، امکان استفاده از نرم‌افزارهای اسلامی و آثار بزرگان دینی به وسیله شبکه کامپیوتری در سالنی مجزا در کتابخانه برای مراجعه‌کنندگان فراهم شده است.

با توجه به اینکه مؤسس محترم این مجموعه عظیم، آن را به حوزه علمیه و اهل علم اهدا نموده و کتابخانه شخصی خویش را هم که مشتمل بر ده‌ها هزار جلد کتاب، نشریه، اسناد تاریخی، عکس و منابع آرشیوی است، برای استفاده عموم وقف نموده است؛ امید می‌رود که این عمل از نظر دانشمندان، دانشوران، عالمان و محققان تلقی به قبول شود و با حسن نظر و بذل توجه، با اهداء کتاب‌ها و کتابخانه‌های شخصی، مرکز بررسی‌های اسلامی بتواند خدمتی در خور و مناسب به کتاب دوستان و اصحاب تحقیق و پژوهش حوزه علمیه قم ارائه نماید.

و اکنون به یاری خدا با بازگشایی فاز نخست، کتابخانه مرکز بررسی‌های اسلامی، پذیرای قدوم اهل مطالعه و تحقیق می‌باشد و امید می‌رود که به زودی این کتابخانه با توسعه لازم و گسترش مخزن به یکی از غنی‌ترین و جامع‌ترین کتابخانه‌های استان قم تبدیل شود.

مدیریت کتابخانه مرکز بررسی‌های اسلامی

آدرس کتابخانه :

شهرک پردیسان – بلوار دانشگاه – خیابان سلمان – کتابخانه مرکز بررسی‌های اسلامی